Παιδιά και Συναισθήματα

Παιδιά και Συναισθήματα

Σαν γονείς όλοι μας καταβάλουμε μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να διαπαιδαγωγήσουμε τα παιδιά μας με όσο το δυνατόν καλύτερο τρόπο. Τι εννοούμε όμως με τον όρο σωστή διαπαιδαγώγηση; Εσείς τι στόχους έχετε θέσει ως προς τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών σας;

Κάποιοι από τους στόχους που εγώ έχω θέσει ως προς τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μου και προσπαθώ να επιτύχω είναι να τα ωθήσω να βρίσκονται σε επαφή με τα συναισθήματά τους, να έχουν ενσυναίσθηση και να χτίσω μία σχέση ασφάλειας μαζί τους στα πλαίσια της οποίας να μπορούν να μου μιλήσουν για οτιδήποτε τα απασχολεί ακόμη κι αν πρόκειται να έρθουμε σε σύγκρουση, να μπορούν να μου εκφράσουν τα συναισθήματά τους ακόμα κι όταν αυτά είναι αρνητικά, να μπορούν δηλαδή να είναι ο εαυτός τους.

Ίσως σας φαίνεται απλό ή αυτονόητο αλλά έχοντας έρθει σε επαφή με αρκετούς ανθρώπους και οικογένειες έχω καταλάβει πως δεν είναι καθόλου απλό να συμβεί και δυστυχώς πολλοί άνθρωποι και πολλές οικογένειες δυσκολεύονται σε αυτό τον τομέα. Δυσκολεύονται δηλαδή να μιλήσουν ανοιχτά και ειλικρινά πρώτα στον εαυτό τους και έπειτα μεταξύ τους, να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με αποτέλεσμα πολλές φορές να εθελοτυφλούν και να κρύβουν κάτω από το χαλάκι τα προβλήματά τους.

Με ποιόν τρόπο όμως μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά τους;

Και λέγοντας να είναι σε επαφή εννοώ να τα αναγνωρίζουν, να τα αποδέχονται και να τα διαχειρίζονται. Αρχικά θα έλεγα πως πρέπει εμείς σαν γονείς να μην φοβόμαστε να εκτεθούν και να νιώσουν τα παιδιά μας όλα τα συναισθήματα. Ιδανικά όλοι μας θα θέλαμε τα παιδιά μας να είναι πάντα και μόνο χαρούμενα αλλά αυτό δεν είναι εφικτό. Αργά ή γρήγορα όσο και να τα προφυλάσσουμε από τα αρνητικά συναισθήματα (πχ λύπη, θυμό, φόβο) κάποια στιγμή θα τα νιώσουν. Είναι καλύτερο λοιπόν να τα βιώσουν από νωρίς και ενώ ακόμα είμαστε δίπλα τους και τους παρέχουμε την υποστήριξη, τη βοήθεια και την παρηγοριά που χρειάζονται παρά να εκτεθούν σε αυτά για πρώτη φορά σε ένα πλαίσιο όπου θα είναι μόνα τους. Με την έκθεση και την τριβή τα παιδιά θα εκπαιδευτούν, θα θεωρούν φυσιολογικό να νιώθουν όλα τα συναισθήματα και σιγά σιγά θα αποκτήσουν αυτοπεποίθηση και δεν θα χρειάζεται να αποφεύγουν ή να κρύβουν τα συναισθήματά τους.

Στη συνέχεια θα έλεγα πως είναι πολύ σημαντικό σαν γονείς να δείχνουμε άνευ όρων αποδοχή στα παιδιά μας, να αποδεχόμαστε τα παιδιά μας όπως κι αν νιώθουν και να τους μάθουμε πως είναι εντάξει εκτός από χαρούμενα να είναι και θυμωμένα, λυπημένα, φοβισμένα. Έτσι ώστε να μάθουν να αποδέχονται και τα ίδια τον εαυτό τους και τα συναισθήματά τους. Ναι το ξέρω, δεν είναι καθόλου εύκολο γιατί είμαστε κι εμείς άνθρωποι και μας παρασύρουν τα δικά μας συναισθήματα αλλά ως οι ενήλικες της υπόθεσης πρέπει να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας και να προσπαθήσουμε. Όταν για παράδειγμα έρχεται το παιδί μας κλαίγοντας και μας λέει ότι φοβάται το σκοτάδι η πρώτη απάντηση που ενστικτωδώς μας βγαίνει είναι “Μην κλαις και μη φοβάσαι” γιατί μας στεναχωρεί να βλέπουμε έτσι το παιδί μας. Με αυτό τον τρόπο όμως στην πραγματικότητα του λέμε μη νιώθεις έτσι ή κρύψε αυτό που νιώθεις ενώ είναι απόλυτα φυσιολογικό που κλαίει και φοβάται. Άλλωστε έχει δίκιο καθώς το σκοτάδι μπορεί να τρομάξει ακόμη κι ενήλικες. Εκείνη τη στιγμή λοιπόν αυτό που χρειάζεται να του δείξουμε είναι ενσυναίσθηση, ότι το ακούμε δηλαδή και το καταλαβαίνουμε.

Με την άνευ όρων αποδοχή όμως δε σημαίνει πως δεν θα πρέπει να ξεχωρίσουμε και να μάθουμε στο παιδί μας το σωστό τρόπο διαχείρισης και έκφρασης των συναισθημάτων. Το ότι νιώθουμε δηλαδή κάποιο συναίσθημα δεν αποτελεί άλλοθι ή δικαιολογία για να συμπεριφερόμαστε άσχημα ή να κάνουμε ότι θέλουμε. Ναι μπορούμε να νιώθουμε θυμό, μπορούμε να πούμε τι μας θύμωσε αλλά δεν μπορούμε να χτυπάμε, να πετάμε πράγματα κτλ.

Για να πετύχουμε όλα αυτά διαθέτουμε ένα ισχυρό εργαλείο. Τη συζήτηση. Είναι πολύ σημαντικό να χρησιμοποιούμε εμείς οι γονείς περιστατικά της καθημερινής ζωής σαν ευκαιρίες για συζήτηση ή ακόμα να δημιουργούμε εμείς ευκαιρίες για συζήτηση. Σε μια ήρεμη στιγμή ή μια στιγμή που έχουμε παρατηρήσει πως το παιδί είναι ανοιχτό για συζήτηση (πχ πριν κοιμηθεί) μπορούμε να φέρουμε στη συζήτηση κάποιο περιστατικό που συνέβη μέσα στην ημέρα ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή δεν τη διαχειριστήκαμε όπως θα θέλαμε προκειμένου να διορθώσουμε κάποια πράγματα. Όχι για να μαλώσουμε το παιδί ούτε για να το επικρίνουμε αλλά για να το ακούσουμε, να το καταλάβουμε και κατ’ επέκταση να καταλάβει και το ίδιο τι συνέβη, πώς ένιωσε και τι θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά. Επίσης μπορούμε να αφηγηθούμε στο παιδί μας ένα περιστατικό δικό μας κατά το οποίο δεν ήταν μπροστά (πχ σήμερα που πήγα στο σούπερ μάρκετ θύμωσα γιατί μία κυρία πήρε τη θέση μου στην ουρά κτλ.) ή από την δική μας παιδική ηλικία.

Μετά από όλα αυτά καταλαβαίνουμε πως είναι δύσκολος ο στόχος. Πολλές φορές εμείς οι ίδιοι οι γονείς δεν είμαστε σε επαφή με τα δικά μας συναισθήματα και καλούμαστε όχι μόνο να είμαστε αλλά να διαχωρίζουμε τα δικά μας συναισθήματα από αυτά του παιδιού, να διατηρούμε την ψυχραιμία και να λειτουργούμε ακολουθώντας όλα τα προαναφερθέντα. Σε κάποιες περιπτώσεις θα τα καταφέρουμε καλύτερα, σε άλλες λιγότερο καλά. Ας μην χάνουμε όμως την ελπίδα μας η προσπάθεια άλλωστε πάντα ανταμείβεται.